Artykuły, Rehabilitacja, Trening sportowy
System oceny wzorców funkcjonalnych FMS
Fizjoterapia wraz z medycyną sportową jest to obecnie najprężniej rozwijająca się dziedzina medycyny. Niegdyś wyznacznikiem powrotu do zdrowia było odzyskanie pełnego fizjologicznego zakresu ruchu w stawie, optymalnej siły mięśniowej (zarówno mocy, jak i wytrzymałości) bądź odpowiedniej rozciągliwości mięśni. Dziś przede wszystkim podkreśla się znaczenie FUNKCJI jako takiej. W pracy z pacjentem bardzo ważne jest wizualizowanie celu. Namacalny i
osiągalny zamysł treningu będzie dużo lepszą motywacją w procesie usprawniania i głównym założeniem dobrego treningu funkcjonalnego. Obietnice odzyskania 10 stopni ruchomości niewiele pacjentowi powiedzą , jeśli natomiast obiecamy, że te odzyskane 10 stopni sprawi , że własnoręcznie zapnie biustonosz z pewnością motywacja i chęć do pracy będzie inna. W związku z tym zmieniającym się podejściem, w fizjoterapii i treningu sportowym dąży się do optymalnej weryfikacji umiejętności sportowych czy funkcjonowania organizmu. Dlatego też tworzone są testy funkcjonalne takie jak badanie przekrojowe FMS (Functional Movement Screen), bądź programy treningowe mające na celu weryfikację umiejętności sportowych. W końcu w sposób wymierny możemy określać sposób funkcjonowania i wykonywania aktywności.
osiągalny zamysł treningu będzie dużo lepszą motywacją w procesie usprawniania i głównym założeniem dobrego treningu funkcjonalnego. Obietnice odzyskania 10 stopni ruchomości niewiele pacjentowi powiedzą , jeśli natomiast obiecamy, że te odzyskane 10 stopni sprawi , że własnoręcznie zapnie biustonosz z pewnością motywacja i chęć do pracy będzie inna. W związku z tym zmieniającym się podejściem, w fizjoterapii i treningu sportowym dąży się do optymalnej weryfikacji umiejętności sportowych czy funkcjonowania organizmu. Dlatego też tworzone są testy funkcjonalne takie jak badanie przekrojowe FMS (Functional Movement Screen), bądź programy treningowe mające na celu weryfikację umiejętności sportowych. W końcu w sposób wymierny możemy określać sposób funkcjonowania i wykonywania aktywności.
Narzędzie FMS jest doskonałym rozwiązaniem dla fizjoterapeutów, trenerów sportowych oraz personalnych i osób na co dzień pracujących z ruchem. System tworzony przez Gray’a Cooka i Lee Burton’a od ok. 1995 roku dziś jest jednym z najchętniej wykorzystywanych narzędzi diagnostycznych. System nie jest stworzony, aby analizować czy diagnozować problemy ortopedyczne lecz raczej odsłaniać ograniczenia czy asymetrię z pomocą podstawowych wzorców ruchowych. Dzięki temu pacjenci i sportowcy stają się szybko bardziej świadomi swoich ograniczeń ruchowych. Bagatelizowanie takich problemów może prowadzić do stanów przeciążeniowych, kontuzji czy bóli. Analiza wyniku FMS pozwala zaplanować dobrą terapię oraz weryfikować jej efektywność po zakończeniu leczenia.Poprawny trening funkcjonalny, indywidualizowany m.in. na podstawie omawianego testu zapewnia:
• poprawę jakości ruchu wspomagając skutecznie leczenie zespołów przeciążeniowych
• poprawę wyników sportowych
• zmniejsza ryzyko przeciążeń
• zmniejsza ryzyko kontuzji.
FMS wyróżnia jego prostota. Sprzęt użyty do badania to zaledwie belka , 2 krótkie słupki i 1 długi, gumowy płotek. Test składa się z 7 testów – głębokiego przysiadu, przeniesienia nogi nad płotkiem, przysiad jednonóż, ASLR, oceny mobilności barków, pompki, oceny stabilności rotacyjnej. Testy oceniane są w skali od 3 do 0 gdzie 3 uzyskuje się przy bezbłędnym wykonaniu testu, a 0 jeśli pojawi się ból w czasie jego wykonywania. W razie jakichkolwiek wątpliwości przyjmuje się wynik niższy.Kryteria oceny poszczególnych testów zamieszczone są w linku poniżej oraz tabelce:
|
TEST |
3 pkt |
2 pkt |
1 pkt |
0 pkt |
UWAGI: |
| 1.GŁĘBOKI PRZYSIAD | • Tułów równolegle do podudzi• Kość udowa poniżej pł. poprzecznej• Kolano nad stopą*
• Drążek nie wyprzedza stóp |
• Pięty na belce• tak jak w ćw. na 3 pkt | • Pięty na belce• Piszczel nie jest równolegle do tułowia• Kość udowa powyżej pł. poprzecznej
• Koślawość • Zgięcie w odc. lędzwiowym |
Ból w czasie wykonywania testu. | • Ograniczona ruchomośc w kkg – GH staw bądź odc. piersiowy• Ograniczona ruchomość kkd – słabe zgięcie grzbietowe stopy, bądź zg. biodra |
| 2. PŁOTEK | • Pł. Strzałkowa kkd zachowana• Minimalny ruch odc. lędzwiowego• Drążek równolegle do ziemi | Zaburzona oś kkdRuch w odc.lędzwiowym Drążek nie równolegle | Kontakt stopy z płotkiemUtrata równowagii | Ból w czasie wykonywania testu. | • Słaba mobilność w biodrze• Słaba stabilność kkd• Dysbalans mięśniowy grupy przedniej i tylnej kkd• Ograniczenie wyprostu tułowia |
| 3. PRZYSIAD JEDNONÓŻ | • Utrzymany wyprost w odc. lędźwiowym• Nie ma ruchów tułowia• Zachowana pł. strzałkowa
• Kolano dotyka pięty |
• Nie utrzymany wyprost w odc. lędźwiowym• Ruch tułowia• Pł. Strzałkowa zaniedbana
• Kolano nie dotyka pięty |
Utrata równowagi | Ból w czasie wykonywania testu. | • Słaba mobilność biodra• Słaba stabilność nogi wykrocznej• Dysbalans między odwodzicielami I przywodzicielami• Odc. Piersiowy- brak wyprostu |
| 4. ASLR | Kostka/ drążek pomiędzy ASIS i połowa uda | Pomiędzy połową uda, a rzepką | Poniżej rzepki | Ból w czasie wykonywania testu. | • Słabo rozciągnięte kulszowo – goleniowe• Słaba mobilność biodraPrzodopochylenie miednicy związane z przykurczem biodr-lędźwiowym |
| 5.MOBILNOŚĆ BARKÓW | • Odl. Pomiędzy pięściami 1 dłoń | • Odległość 1,5 dłoni | Więcej niż 1,5 dłoni | Ból w czasie wykonywania testu. | • Poświecenie ER dla IR• MM. Piersiowy i najszerszy grzbietu przykurczone• Zaburzony rytm łopatkowo-ramienny |
| 6. POMPKA | • Mężczyźni na wysokości czoła/oczu• Kobiety na wysokości szczęki | • Szczęka• Obojczyk | • Nie są w stanie wykonać ani 1 powtórzenia | Ból w czasie wykonywania testu. | • Słaba stabilność central |
| 7. STABILNOŚĆ ROTACYJNA |
Praca po tej samej stronie • ciało równolegle do podłoża 1 powtórzenie • kolano I łokieć łączą się nad belką |
Praca naprzeciwległa • ciało równolegle • kolano i łokieć łączą się nad belką |
• Nie wykonał zadania | Ból | • Słaba stabilność rotacyjna. |
Interpretacja testu FMS. W teście można uzyskać 21 punktów. Uzyskanie wynik FMS poniżej ≤ 14 punktów szacuje prawdopodobieństwo odniesienia kontuzji wykluczającej z treningu z 15% (prawdopodobieństwo przed testem) do ponad 50% (jeśli wykorzystuje się FMS jako +LR 5.0).
Wyniki najnowszych badań dowodzą, iż dzięki FMS skutecznie można zaplanować trening i poprawić motorykę każdego człowieka, zmniejszając tym samym ryzyko występowania kontuzji. Jak pisze Kiesel K i wsp w The North American Journalof Sports Physical Therapy, wynik oceny funkcjonalnej (FMS) poniżej wartości 14 u zawodników futbolu amerykańskiego podnosi ryzyko urazu 3-krotnie; bezpośrednie działania korygujące deficyty ruchowe (mobilność, stabilność) obniżają ryzyko urazu.
Badania naukowe mówią, że:
• Systematyczny trening motoryczny zawierający elementy treningu: równowagi, stabilności, siły mięśniowej, plyometrii znacząco obniża urazowość wśród dziewcząt uprawiających sporty zespołowe (Hewett, Lindenfeld 1996).
• Systematyczny trening motoryczny zawierający elementy treningu: równowagi, stabilności, kontroli nerwowo-mięśniowej, propriocepcji znacząco obniża urazowość ryzyko wystąpienia urazu skrętnego w obrębie stawu skokowego u koszykarzy (Pliski, Rauh, Kaminski 2006).
• Deficyt siły mięśniowej (wyrażony jako dysbalans pomiędzy zginaczami a prostownikami stawu kolanowego) oraz zaburzenie osiowości k.dolnej związane jest statystycznie ze zwiększoną urazowością w obrębie stawu kolanowego; poprawa siły mięśniowej i kontroli nerwowo-mięśniowej o obniża urazowość wśród kobiet uprawiających sporty zespołowe (Devan, Pescattelo, Faghri 2004).
Zachęcam do zapoznania się ze szczegółami badania przekrojowego FMS i wprowadzenia go do swojej codziennej rutyny w pracy z pacjentami i klientami jako prostego i szybkiego narzędzia weryfikującego efekty naszej pracy.